Category Archives: Expositions

Armenië: drie tentoonstellingen in Nederland

Posted on by

door Annabelle Parker

(English summary below)

Dit jaar wordt gevierd dat de Armeniërs in 301, 1700 jaar geleden, bekeerd werden tot het christendom. Grigor de Verlichter (ca 240-332) zou toen koning Trdat III bekeerd hebben door een wonder: hij genas de koning van een ziekte die hij kreeg, nadat hij een groep christelijke maagden had laten vermoorden. In 314 werd Grigor de eerste paus (catholicos) van de Armeniërs.

De drie tentoonstellingen die vanwege dit feit georganiseerd zijn omhelsen de late Bronstijd (15de tot 10de eeuw voor Christus) in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden, de Middeleeuwse miniaturen in het Catharijneconvent in Utrecht, en hedendaagse Armeniërs in de Lakenhal in Leiden, waar een expositie van vier Armeense kunstenaars uit de diaspora is georganiseerd.

De Middeleeuwse handschriften en miniaturen zijn een ware schat om te zien. Ik vroeg me af waarom deze handschriften nooit ter sprake kwamen bij de studie Mediaevistiek en Byzantinologie. Waarschijnlijk omdat het voor ons in Nederland een onbekend gebied is. Toch vreemd, te meer omdat er sinds de zeventiende eeuw Armeniërs gevestigd waren in Amsterdam. Zelfs de vierde-eeuwse Servatius van Maastricht zou van Armeense afkomst zijn geweest…

Ik las op diverse opschriften dat de handgeschreven boeken worden beschouwd als zeer waardevol, bijna heilig (de bijbel wordt in het Armeens ‘de adem van God’ genoemd). Een ander interessant detail is dat de handschriften door de afschrijver worden ondertekend, waarbij ook de opdrachtgever en illustrator vermeld staan, en details over onder welke omstandigheden het boek geschreven is. Sommige illuminaties geven op heel directe wijze een scène weer: een dronken bruidegom op de bruiloft van Kana bijvoorbeeld, in 1392 door Tserun gemaakt.

Aan het begin van de tentoonstelling is een video die de bezoeker veel bijbrengt over de geschiedenis van de Armeniërs. Er zijn enkele relieken in Armenië bewaard die zeer oud zijn. Zo is er een stuk van het originele kruis in een kostbare reliekenhouder bewaard, en een stuk van de arm van Johannes de Doper. Ik was verbaasd dat deze onvervangbare relieken tentoongesteld waren.

De tentoonstelling in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden heeft ook een leerzame video, en topstuk is een huifkar uit de vijftiende eeuw voor Christus, gebruikt als grafwagen, en teruggevonden in het Sevanmeer in 1956. De kar werd dit jaar in Leiden gerestaureerd door Hans Piena.

De tentoonstelling over hedendaagse Armeense kunstenaars uit de diaspora laat werken zien van Krikor Momdjian, die o.a een ontroerend schilderij maakte, geheten ‘Uitzicht op Woubrugge’; een video van Atom Egoyan, cineast die in Canada opgroeide, getiteld ‘A portrait of Arshile’; Sonia Balassanian die in Perzië opgroeide en o.a. video gebruikt als medium om rituele handelingen weer te geven; Linda Ganjian combineert droom en werkelijkheid over Armenië in een fotoserie ‘Mother Armenia in Present-Day Yerevan’.

Over alle drie de tentoonstellingen is een informatief nummer van het tijdschrift Artissage verschenen.

Armenia: three expositions in the Netherlands

This year we celebrate the fact that 1700 years ago, christianity became the state religion for the Armenians. Gregory the Illuminator (c. 240-332) converted king Tiridates III, after having cured him from a disease he received after he had ordered the killing of a group of christian virgins.

Three exhibitions were organised to celebrate this: National Museum for Antiquities, Leiden: ‘Armenia: Hidden Wealth from the Mountains’, showing artefacts from the Middle Bronze Age. Highlighted is a wooden funerary car from the 15th century B.C., found in 1956 in the Sevan Lake, and restored this year in Leiden.

Catharijneconvent, Utrecht: ‘Armenia. Medieval Miniatures from the Christian East’, showing beautiful manuscripts (the Bible is called the ‘breath of God’ in Armenian) and some very old relics (a piece of the original cross and a piece of the hand of St John the Baptist).

Municipal Museum De Lakenhal, Leiden: ‘Armenia: Four Contemporary Artists from the Diaspora’. Shows works of Sonia Balassanian (Iran, lives in New York), Krikor Momdjian (Lebanon, lives in Woubrugge), Atom Egoyan (Egypt, lives in Toronto), and Linda Ganjian (USA, lives in New York). Works include a touching painting by Momdjian with a view of Woubrugge and the Ararat, a video by Egoyan called ‘A portrait of Arshile’, photos of Balassanian reflecting ritual acts, and Ganjian’s photo-work on dream and reality called ‘Mother Armenia in Present-Day Yerevan’.

Literature

Armenië, theme issue of Artissage. Contains articles about all exhibitions, with many illustrations. All articles in Dutch with English translation.
Fl. 12,50 = € 5,70. ISSN 1434-5986. http://www.vernissageverlag.de/

Published in print in Golden Horn, Volume 9 issue 1 (Winter 2001-2002)

Tentoonstelling ikonen in Nederlands bezit, Catharijneconvent, t/m 31 januari 1993

Posted on by

Als dit nummer van Gouden Hoorn verschijnt, is deze tentoonstelling alweer voorbij en staan de prachtige ikonen die te zien waren weer bij de particuliere eigenaars thuis. Gouden Hoorn bezocht de tentoonstelling op 29 december. Het bijzondere was, dat het zo uniek is al deze ikonen die dus niet in kerken staan of musea, maar bij partikulieren thuis, bijeen te hebben. Het grootste deel bestond uit Russische (herkenbaar aan de brede rand, zo leerden wij) en Griekse (herkenbaar aan de felle kleuren en veel goud) ikonen uit de 15de en 16de eeuw. Er waren ook een aantal deuren uit ikonostasen te zien waarop de vier evangelisten stonden afgebeeld, alsmede een aantal feestikonen, waaronder ook een paar zeer kleine. Van de bekende heilige Nicolaas uit Myra had men enkele Russische ikonen bij elkaar gezet, en de belangrijkste typen van Maria-ikonen waren bij elkaar gezet: o.a. de tedere Vladimirskaja, de strengere Hodegetria, bijvoorbeeld de fraaie uit ivoor gesneden tiende eeuwse ikoon uit het Catharijneconvent zelf. Er waren ook twee Pokrov-voorstellingen tentoongesteld. Op deze ikonen wordt het verhaal afgebeeld van de verschijning van Maria aan Andreas Salos en zijn leerling Epiphanios tijdens een nachtelijke viering in de Blachernenkerk in Constantinopel. Maria zou daarbij haar sluier, pokrov, als beschermend gebaar boven de aanwezigen gehouden hebben. Daaronder is het verhaal van Romanos Melodes afgebeeld, die ondanks dat hij slecht kon zingen de zeer mooie kersthymne goed zong voor de keizer en keizerin, nadat hem in een droom Maria was verschenen die hem een rol met muzieknoten liet opeten.

Het was een geslaagde tentoonstelling, die zeer druk bezocht werd, maar waar genoeg plaats was om toch een goed overzicht te krijgen en het een en ander op te steken. Mede door de fraaie liturgische muziek kwamen we er weer een beetje wijzer uit.

In het Catharijneconvent is van 8 april tot en met 13 juni een tentoonstelling over de eigen handschriftencollectie te bezichtigen: Middeleeuwse boeken van het Catharijneconvent. De tentoonstelling biedt een selectie van de oudste en meest bijzondere handschriften en gedrukte boeken van de 9de eeuw tot omstreeks 1540.

Het Catharijneconvent bevindt zich aan de Nieuwegracht 63, te Utrecht en is geopend van di t/m vrij 10-17 uur, en za/zo 11-17 uur.