Editorial (Volume 9, issue 1, Winter 2001-2002, final issue)

Editorial

In looking through this new issue of Golden Horn, I noticed that the O.B.O. (Independent Byzantinists Council) celebrated its 10th anniversary in 2001. Contributors to this issue, who are (automatically) a member of the O.B.O., often discuss the phenomenon of the networks that exist consisting of Byzantinists of different backgrounds. They do not all have academic jobs as Byzantinists, and those who do, feel the urge to tread — every now and then — outside the world of the university.

Golden Horn hopes to be a platform for publications for people from that network. Although we are a small paper journal, everyone who is within reach of internet can read Golden Horn. Our website visitors surveys have shown us this.

We welcome Dirk Krausmüller with again an intriguing article about metaphraseis of Saints’ Lives. Also,we pay attention to Armenia, because of the1700th anniversary of the Armenian apostolic church. We wish you a pleasant time reading Golden Horn.

Redactioneel

Bij het doorlezen van deze Gouden Hoorn viel mij op dat het O.B.O. (Onafhankelijk Byzantinologen Overleg) in 2001 tien jaar bestond. Medewerkers aan dit nummer, die ook (automatisch) lid zijn van het O.B.O., discussieren vaak onderling over het fenomeen dat er netwerken (om dat woord maar eens te noemen) in de wereld bestaan van in Byzantium geïnteresseerden van zeer uiteenlopende achtergronden. Vaak zijn ze geen Byzantinologen die aan een universiteit verbonden zijn, en soms zijn ze dat wel, maar voelen ze de drang om buiten dat nauwe wereldje van de universiteit te treden.

Gouden Hoorn hoopt een deel van dat netwerk een plaats te geven om te publiceren, mits het ons interesseert en het redelijk is. Op papier zijn wij klein, maar via internet kan iedereen die binnen het bereik van een computer is, Gouden Hoorn lezen.

Wij verwelkomen Dirk Krausmüller met wederom een intrigerend artikel over metafrasen van heiligenlevens. Verder aandacht voor Armenië vanwege het 1700-jarig bestaan van de Armeense apostolische kerk. Wij wensen u veel leesplezier met deze Gouden Hoorn.

Editorial – Redactioneel Volume 8, issue 2 (spring 2001)

Editorial

A new spring, a new website. And a new issue.

In this issue of Golden Horn, Alexander Mirkovic asks if there ever was something called Byzantinism, and he looks closer into Byzantine attitudes towards self-identity in order to make his point.

André de Raaij explores the story behind the legend of Joasaph and Barlaam.

Finally Isa Tozman reports on newly found Syriac manuscripts in the Egyptian desert in the monastery of Deir al-Surian.

Redactioneel

Een nieuwe lente, een nieuwe website. En een nieuw nummer.

In dit nummer van Gouden Hoorn onderzoekt Alexander Mirkovic of er ooit zoiets als Byzantinisme bestaan heeft, en hij bestudeert hiervoor Byzantijnse attitudes tegenover eigen identiteit.

André de Raaij verkent het verhaal achter de legende van Joasaf en Barlaam.

Tenslotte rapporteert Isa Tozman over recentelijk ontdekte Syrische manuscripten in de Egyptische woestijn, in het klooster van Deir al-Surian.


Published in print in Golden Horn Volume 8, issue 2 (spring 2001)

Redactioneel – Editorial Gouden Hoorn Vol. 8, issue 1 (2000)

Gouden Hoorn 8,1: Redactioneel/Editorial

Redactioneel

Dit jaar vieren we de 1500ste verjaardag van Theodora, de vrouw van Justinianus. Het is niet zeker wanneer zij geboren is, rond 500, maar in de Koptische en Syrisch-Orthodoxe kerk is dit jaar een speciale viering uitgeroepen voor dit jubileum. In deze kerken wordt zij vereerd vanwege haar hulp aan Koptische en Syrische kerkvaders ten tijde van de christologische twisten. Ter ere van deze (controversiële) vrouw zetten wij haar portret op de voorkant van deze Gouden Hoorn. Dit nummer van Gouden Hoorn bevat verder een bijdrage van Peter Beatson over een Byzantijns museumstuk dat in Keulen te bezichtigen is. Ook aandacht voor de Syrische kerkvader Jacob van Sarug. In het volgende nummer hopen we aandacht te besteden aan het verhaal van Barlaam en Joasaph, en aan de Kopten. Ook bericht over de Armeense kerk, die dit jaar 1700 bestaat.

Editorial

This year we celebrate the 1500th birthday of Theodora, the wife of Justinian. She was supposedly born around 500, and in the Coptic and Syriac churches this year has been declared as a feastyear for her. In these churches, Theodora is venerated for her help to Coptic and Syrian churchfathers in the christological dispute. Because of this (controversial) woman we have put her portrait on the cover of this issue. Peter Beatson discusses in this issue of Golden Horn a Byzantine piece of art from the museum Cologne. Also, a note on the Syriac churchfather Jacob of Sarug. In next issue we hope to focus on the story of Barlaam and Joasaph, and on the Copts. Also, the Armenian church celebrates its 1700th birthday this year.

Redactioneel – Editorial Volume 7 issue 2 (winter 1999-2000)

door Annabelle Parker

In dit nummer van Gouden Hoorn besteden we aandacht aan een kerkvader die zowel voor de Syrische als voor de Griekse kerk belangrijk was: Efrem de Syriër, die in beide tradities verschillend afgebeeld is, en ons heden nog steeds aanspreekt met zijn poëtische uitleg van onder andere bijbelse verhalen.

Karin White geeft in haar artikel een samenvatting van de positie van de zigeuners, Roma, in het Byzantijnse rijk. Er zijn nog niet veel studies naar de sociale positie van Roma in de geschiedenis van Byzantium; White’s artikel en onderzoek vormt hopelijk een interessante en serieuze uitnodiging tot nadenken hierover.

Tot slot feliciteren wij de Australian Association of Byzantine Studies (AABS), die 21 jaar bestaat. Ann Moffat’s artikel hierover voor de Newsletter van de AABS vindt u hier herdrukt. Tevens vormt dit artikel de voortzetting van de in jaargang 1 van Gouden Hoorn gestarte serie ‘Byzantium in…’.

Editorial
by Annabelle Parker

In this issue of Golden Horn we draw the attention towards a churchfather who has been important for both the Syriac and Greek church: Ephrem the Syrian, who was depicted differently in both traditions.

Karin White gives in her article a summary on the position of the Gypsies, or Roma, in the Byzantine empire. There has not yet been much research on the social situation of the Roma in the history of Byzantium; White’s article and research will hopefully be an interesting and serious invitation to deeper reflection on this topic.

Finally, we congratulate the Australian Association of Byzantine Studies (AABS), which celebrates its 21st birthday. We have reprinted Ann Moffat’s article about this from the AABS Newsletter. This forms the follow-up of the series that started in volume 1 of Golden Horn, entitled ‘Byzantium in…’.


Published in print in Golden Horn Volume 7 issue 2 (winter 1999-2000)

Redactioneel – Editorial Volume 7, issue 1 (summer 1999)

Volume 7, issue 1 (summer 1999)

door Annabelle Parker

Dit nummer van Gouden Hoorn verschijnt na een warme zomer met een enerverend bezoek aan de International Patristics Conference in Oxford. Maar de aardbeving in Turkije, gevolgd door één in Griekenland, ligt ons ook nog vers in het geheugen. Ondanks toenaderingspogingen van beide landen, is daar nog steeds veel religieuze tolerantie. We spreken de hoop uit dat de bewoners van die streken minder rampen, meer vrede zullen ontvangen.

Aan de orde komt in dit nummer een beschrijving door Gabriel Rabo van de inrichting van Syrisch-Orthodoxe kerken, door de eeuwen heen volgens traditie en symbolen onveranderd.

Verder Dirk Krausmüller met de datering van Johannes van Karpathus, een vrij onbekende monnik die hopelijk wat meer voor ons gaat leven als we weten in welke tijd hij leefde.

Schrijver dezes laat in haar artikel over Domnika de lezers kennis maken met een obscure heilige die een zeer actief leven heeft geleid in het Constantinopel van de 4de en 5de eeuw.

Tenslotte schreef Edip Aydın een verslag van de jaarlijkse bijeenkomst van Orthodoxe jeugd, de ‘Syndesmos’, in het Valamo klooster in Finland.

by Annabelle Parker

After a long hot summer with a visit to the enervating International Patristics Conference in Oxford, the earthquakes in Turkey and Greece are still fresh in our memory. We hope that disasters pass over that region, and peace will prevail where there is still a lot of religious intolerance.

In this issue, Gabriel Rabo gives a description of the inner structure of Syrian Orthodox churches as they have been furnished throughout the ages.

Dirk Krausmüller discusses a possible dating of John of Carpathus, a relatively unknown monk who might become more vivid to us if we know when he lived.

Writer of these words presents Domnika, an obscure saint who lived in 4th-5th-century Constantinople, to the reader.

Finally, Edip Aydın summarizes the yearly gathering of Orthodox youth, called ‘Syndesmos’ this year held at Valamo Monastery, Finland.

Redactioneel – Volume 6, issue 2 (winter 1998-1999)

Volume 6, issue 2 (winter 1998-1999)

door André de Raaij

Gouden Hoorn maakt het dozijn nummers vol met bijdragen van dezelfde medewerkenden als die voorgaande nummers vulden. Een vaste, internationale groep die in het blad schrijft is al veel meer dan wij verwachtten toen het blad ruim zes jaar geleden opgezet werd. En eerlijk gezegd geloof ik niet dat wij destijds zelfs ooit maar van internet gehoord hadden, laat staan van de mogelijkheden die dit zou bieden voor een plan dat al onbescheiden genoeg leek: een Nederlands tijdschrift over Byzantium, een in tijd en ruimte al zo groot idee.

En nog steeds hebben wij nog lang niet zelfs alle geografisch met “Byzantium” te associëren landen of streken zelfs maar genoemd, artikelen erover hebben wij al helemaal niet gehad. Lezers en lezeressen zijn van harte uitgenodigd onze grenzen in tijd, ruimte en gedachtensfeer verder te verruimen.

Deze laatste formulering gebruik ik speciaal met de bijdrage van Dirk Krausmüller in gedachten, die een discussie volgt die mensen in deze door technologie beheerste wereld als een signaal uit een andere wereld moet overkomen – op zijn eigen bekende en langzamerhand vertrouwde manier. Opnieuw aandacht voor de positie van de Syrisch-orthodoxen, met wie de redactie de afgelopen jaren door ontmoetingen ter plaatse en in de diaspora vertrouwd is geraakt. En in augustus 1998 was ik in Haifa, om een lezing te geven over de overeenkomsten tussen het mystieke anarchisme in Nederland van de vorige eeuwwisseling en dat van Gustav Landauer, popularisator van Meister Eckhart en theoreticus van een nieuw geïnspireerd gemeenschapsleven. De lezing ging niet door, volstrekt geïmproviseerd moest ik haar ter plaatse vervangen om te passen in een ingelaste workshop over mystiek. Dit alles op de top van de berg Carmel, waar de universiteit van Haifa zich bevindt. Met een zeer ruim uitzicht op de Middellandse Zee en de bocht, die de kust daar maakt. Op de conferentie was ook een workshop over natievorming in Afrika, met zwaar accent op Soedan. Mijn vragen over het mysterieuze ontbreken van “oriëntaals christendom”* in Soedan, in tegenstelling tot de buurlanden Egypte, Eritrea en Ethiopië. Het ontbreken van een bevredigend antwoord voerde tot een zoektocht in de literatuur, die in ieder geval een grensoverschrijding van het Byzantijnse Rijk in staatkundige, maar niet in culturele zin opgeleverd heeft. Byzantium blijkt tot diep in Afrika te reiken.

Wij hopen in dit grenzeloos geworden blad met hulp van lezers, lezeressen en oude en nieuwe medewerkenden de grenzen nog verder weg te duwen.

* Ik leen deze term maar van Andrew Walls, uit het hoofdstuk “Christianity” in John R. Hinnells (ed.), A handbook of living religions, Harmondsworth 1991.

Editorial
by André de Raaij

This issue of Gouden Hoorn/Golden Horn, which completes the dozen, is filled with the same authors as previous issues. We would never have dreamed that this journal would one day attract an international group of authors. More than 6 years ago – we had not even heard of internet – the plan to start a Dutch journal devoted to Byzantium sounded to us already ambitious, if we consider the geographical and chronological boundaries of the Byzantine Empire…

Dirk Krausmüller in a way we have grown accustomed to, again leads us into the world of Byzantine views and discussions, this time about the appearance of saints: did angels appear in the disguise of dead saints, or was it divine power through which saints appeared?

Gabriel Rabo reports about the position of one of the eldest monasteries in former ‘Byzantine’ areas, Mor Gabriel in South-eastern Turkey, where since april 1998 it is forbidden by the authorities to teach the Syriac language to the Syrian Orthodox faithful.

André de Raaij examines the question how far the ‘oriental’ church reached in Africa: what happened in Sudan, in contrast to the church in countries like Egypt, Ethiopia and Eritrea? An expansion in boundaries, a literary study is the result.

The Late Antiquity Research Group (LARG) reports on an archaeology programme designed to record Byzantine and pre-Byzantine material in Istanbul which is at risk of destruction or damage or which remains hitherto unrecorded.

We hope that with the help of readers this boundless journal will expand its boundaries more and more.

Editorial / Redactioneel (6:1 – Summer 1998)

We begin in English this time, to welcome readers of the Late Antiquity Research Group in the UK and abroad. On behalf of the O.B.O., which is a small group that works on gathering and spreading information on Byzantine and linked subjects to all those who are interested, we invite you to participate in this journal. If you have information on a conference, or on a book, journal, even a journey,or an essay, and you would like to see it published for your fellow-researchers, let us know.

Golden Horn (or should we call it Chrusókeras?) was originally meant to be a journal for Dutch audience. We have grown out of that, and have discovered that many people abroad wanted to help and participate, so we try to be a bilingual journal, even trilingual at times, but not all articles will be translated or summarized, we leave it to the authors themselves to choose their language.

In this issue, we travel to Constantinople to visit the Varangian Guard, and to Edessa. Then we plunge into discussion, hoping therewill be more thought-provoking ideas to come.

Redactioneel

We begonnen ditmaal in het Engels, om onze lezers van de Late Antiquity Research Group in het Verenigd Koninkrijk te begroeten. Wij vragen hen tevens om bij te dragen aan dit van oorsprong Nederlandse tijdschrift, dat ooit opgericht is door het O.B.O., om informatie over Byzantium te vergaren en verspreiden onder geÔnteresseerden.

Gouden Hoorn (of moeten we het Chrusókeras noemen?) richt zich meer en meer op een internationaal gezelschap, dat ons heeft ondersteund en gemotiveerd. Het is derhalve handiger als we ons ineen internationaal veel gesproken taal uitdrukken. Toch blijven we ook in het Nederlands communiceren, maar niet van alles komt een vertaling of samenvatting meer.

In dit nummer reizen we naar Constantinopel, om de Varjaagse Garde te bezoeken, en dan naar Edessa. Dan storten we ons op discussie, en hopen dat er nog veel uitdagende gedachten komen aangewaaid.

Contents

Redactioneel / Editorial: 5 jaargangen Gouden Hoorn (5:2 – Winter 1997-1998)

De vijfde jaargang is volbracht met dit tweede nummer. Een goede reden meenden wij, om een index van artikelen van de eerste vijf jaar op te nemen. Ook zijn we verheugd te melden dat Gouden Hoorn een website heeft sinds september, waarop alle nummers te vinden zijn.

Het aantal artikelen groeide weer, en we zijn trots het tweede deel van Dirk Krausmüller’s serie over ‘Byzantine concepts of the Resurrection’ te publiceren.

In deze aflevering ook twee bijdragen van schrijvers afkomstig uit Tur ‘Abdin, een streek waar ooit de grens van het Byzantijnse Rijk heeft gelopen: in Gabriel Rabo’s artikel worden we eraan herinnerd dat het klooster Mor Gabriel 1600 jaar geleden is opgericht en nog steeds, zij het onder moeilijke omstandigheden, de traditie doorgeeft van Syrische taal en religieus onderricht.

Neurez Atto verraste ons met haar gedichten over het leven in onvrijwillige ballingschap, waarvan we er in Gouden Hoorn Literair twee publiceren.

André de Raaij recenseerde Met de bijbel door Turkije, en verwerkte in zijn beschouwing overwegingen over onze ‘politieke correctheid’ en Turkije’s gebrek aan respect voor haar minderheden.

Tot slot nog een artikel van Annabelle Parker over de worstelingen van ascetisch levende vrouwen met de verleidingen des levens. Rest dit ‘skelet omhuld met vlees’ nog te melden dat Gouden Hoorn vanaf de volgende jaargang samen gaat werken met de Late Antiquity Research Group (L.A.R.G.) in Engeland, waardoor GH een ‘joint publication’ wordt met L.A.R.G. We hopen dat deze samenwerking nog meer vruchten zal afwerpen.

Dank wederom aan al onze lezers en allen die zich geïnteresseerd hebben getoond voor Gouden Hoorn.

Editorial: five volumes of Golden Horn

This second issue completes the fifth volume of Gouden Hoorn. This is a good reason for publishing an index containing the articles of the first five volumes, which is included in this issue. Also, we are glad to announce the launch of our website, at which you can find all previous volumes.

The amount of articles has risen again in this issue, and we are proud to present the second part of Dirk Krausmüller’s article on Byzantine concepts of the Resurrection. Also, we have two authors who are both from Tur ‘Abdin, an area where once the boundaries of the Byzantine Empire lay: in Gabriel Rabo’s article, we are reminded that the monastery of Mor Gabriel was erected 1600 years ago and is still passing on the tradition of the study of Syriac and religious teachings, albeit in very difficult circumstances.

Neurez Atto surprized us with her poems on life in involuntary exile, of which we have published two here. André de Raaij reviewed Met de bijbel door Turkije, and incorporated in his contemplation thoughts on our ‘political correctness’ and Turkey’s lack of respect for its minorities.

Last but not least, an article by Annabelle Parker about the strugglings of ascetically living women with temptations of all kinds. This ‘skeleton with flesh’ has one more announcement to make: Gouden Hoorn will be cooperating with the Late Antiquity Research Group (L.A.R.G.), based in England, from next volume. This journal, Gouden Hoorn/Golden Horn, will become a joint publication between O.B.O. and L.A.R.G. We hope this will be an even more fruitful cooperation.

Our thanks to all who have been reading Gouden Hoorn and who have shown their interest.

Volume 5, issue 2 (winter 1997-1998)

Contents

Redactioneel / Editorial (5:1 – Summer 1997)

Dit is alweer de vijfde jaargang van Gouden Hoorn, een jubileum-jaargang, waarin we ons gelukkig prijzen het al die tijd te hebben volgehouden, te zijn gegroeid, en nog steeds groeien. De wereld van het grote Byzantijnse Rijk en wat daaraan vooraf ging, en daaruit voortkwam is zo groot en veelzijdig, dat het ons steeds weer voor nieuwe ontdekkingen en uitdagingen stelt.

Dit nummer is voor een groot deel gewijd aan het Syrische deel van Byzantium. Edip Aydın verzorgde een overzicht van de Syrische taal en literatuur. Ter illustratie van het culturele erfgoed in het huidige Syrië plaatsten we een impressie van een bezoek aan een klooster in Syrië, door André de Raaij.

Dirk Krausmüller weet in zijn artikel een complexe materie aan te roeren waar door twee theologen zich in het Byzantium van ca de zesde tot achtste eeuw mee bezig hielden: hoe wisten de Apostelen, zoals in Mattheüs 17, 3, dat de twee die bij Jezus te zien waren tijdens zijn gedaanteverandering, Mozes en Elia waren, en, is deze vraag wel relevant? De centrale vraag zou kunnen zijn: wat zien we? Wat is verbeelding en hoe wordt individualiteit tot uitdrukking gebracht?

Om te eindigen in een traditie begonnen in deze redactionelen, waarin meestal begonnen wordt met de zinsnede ‘starend over de zee…’:

‘Starend over de Middellandse zee vanaf Tartous werden wij bevangen door gevoelens van milde liefde voor dit tot nu toe onverkende gedeelte van de Byzantijnse wereld. Wij wijden er een nummer met speciale Syrische kleur aan, was het besluit – niet geheel alleen natuurlijk, en we komen op Syrië en omgeving ongetwijfeld nog terug. Wij wensen u veel leesplezier.’

Editorial

This is the fifth volume of Gouden Hoorn. We feel happy to have had the opportunity to develop this journal and to develop our knowledge of Byzantium. The Byzantine Empire is so rich in history, both before, during and afterwards, and it has had such great influence on our world, that it places us before new challenges and discoveries all the time.

This issue contains for a large part articles on Syria. Edip Aydın gives us an overview of the Syriac language and literature, through which we receive insight into the greatness of this influencial cultural area.

To illustrate the cultural heritage of Syria nowadays, we have published an impression of a visit to a monastery in Syria, by André de Raaij.

Dirk Krausmüller writes in his article about two theologians in sixth-eighth c. Byzantium, discussing the question raised through Matthew 17, 3: how did the Apostles know that the two men accompanying Jesus were Moses and Elija, and is this question relevant? This complex material leads to the central question: what do we see? What is imagination and how is individuality expressed?

We are used to begin the editorial with ‘looking out onto the sea of…’, so now we will end this way:

‘Looking out onto the Mediterranean Sea from Tartous, we were caught with feelings of mild love for this until now lesser known area of the Byzantine world. Undoubtedly we shall return to this area in future volumes of Gouden Hoorn. We wish you a pleasant reading.’

Contents

Redactioneel / Editorial (4:2 – Winter 1996-’97)

Terwijl ik dit schrijf, besef ik dat het precies vijf jaar geleden was dat de redactie van Gouden Hoorn op het idee kwam een informatief platform op te richten voor belangstellenden in Nederland op het gebied van Byzantium. Nu zijn wij zo ver, dat Gouden Hoorn, onze ‘spreekbuis’, tot ver over de Nederlandse grenzen gelezen wordt! Het is heel motiverend dat zoveel mensen vanuit allerlei disciplines en vanuit hun persoonlijke belangstelling ‘Byzantium’ als interessegebied hebben.

Dit nummer bevat daarom maar liefst drie artikelen van xenotische oorsprong: Dr Andrew Palmer verklaart hoe de hymnen van Ephraïm de Syriër er oorspronkelijk uitgezien kunnen hebben. Verheugend is ook het nieuws dat hij werkt aan een nieuwe editie met vertaling van de Hymnen, en hopelijk worden ze in de toekomst op muziek gezet.

Dr Stephen McCotter leidt ons binnen in de wereld van de belegering, poliorkía. Eén van de vragen die hij onderzocht heeft is, of belegeren de gevestigde, geurbaniseerde bevolking beter afgaat dan degenen die geen ervaring hebben met wonen in stedelijke gebieden.

Deze jaargang van Gouden Hoorn heeft als rode draad Kreta. De ‘Kretenzische notities’ deel 2 wordt hier ingevuld door de van dit eiland afkomstige Sofía Oikonomou, die verslag doet van een conferentie over Kreta.

Verder heeft de hofdichter Anthony Kirby wederom aan zijn Muze inspiratie onttrokken voor twee gedichten. Hetgeen mij noopt te vermelden, dat de Australian Newsletter of Byzantine Studies ook belangstelling heeft getoond voor Kirby’s geïnspireerde werk, een verheugend feit…

Rest mij nog te wijzen op twee belangrijke tentoonstellingen het komend jaar: in New York, Metropolitan Museum of Art, en in Thessaloniki in een nieuw museum voor Byzantijnse cultuur. Zie hiervoor de rubriek ByzNiz. Veel plezier!

Editorial

While writing this, I am reminded of the fact that it is five years ago that the editorial board of Gouden Hoorn first initiated the idea of starting a forum for those in the Netherlands who are interested in Byzantium. Now, Gouden Hoorn, our ‘mouthpiece’, is read over the Dutch or even European borders…

It is motivating that so many people from different disciplines and out of their own interest have ‘Byzantium’ as their topic of interest. This issue contains three ‘foreign’ articles: Dr Andrew Palmer explains how Ephraem the Syrian’s hymns were intended to have a different lay-out. dr Stephen McCotter introduces us to the world of the siege. Are those who are ‘urbanized’ better off besieging a city than those who are not used to living in an urban area, is one of the research questions of his thesis. The previous issue of Gouden Hoorn contained an article on Crete, and this issue also has Crete on the menu: Sophia Oikonomou, who is herself from Crete, discusses the VIIIth International congress of Cretan Studies that took place last September in Heraklion. Our ‘courtpoet’ Anthony has also found inspiration for some poems concerning the Byzantine world, which reminds me of the Byzantine studies in Australia Newsletter, in which you can also find a poem of his that was first published here…

Finally I should mention two important exhibitions that are planned for 1997: in the Metropolitan Museum of Arts, New York, and in Thessaloniki in the new Museum of Byzantine Culture.

Contents